Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2007

Ποιος είπε το ιστορικό ΟΧΙ στους Ιταλούς; Ο Μεταξάς, ή ο λαός;


Όποτε πλησιάσει η 28η Οκτωβρίου, ακούω να υπάρχει διχογνωμία για το ποιος πραγματικά είπε το ιστορικό ΟΧΙ στον Μουσολίνι.

Αυτοί που θέλουν να μειώσουν τον πατριωτισμό του Ιωάννη Μεταξά, και δεν θέλουν να παραδεχτούν ότι ένας δικτάτορας ουσιαστικά, ήταν ο πρωταγωνιστής εκείνης της νύχτας, αντιπαραβάλλουν το επιχείρημα ότι το ΟΧΙ δεν το είπε ο Μεταξάς αλλά ο λαός! (Αφού ο λαός δεν θα δεχόταν με τίποτα την συνθηκολόγηση με την Ιταλία.. Άρα, το αυθαίρετο συμπέρασμα τους είναι ότι ο Μεταξάς είπε ΟΧΙ, όχι επειδή το πίστευε αλλά επειδή σύρθηκε σε αυτό από την λαϊκή θέληση).

Ο Γκράτσι πάντως, (πρεσβευτής της Ιταλίας στην Ελλάδα) δεν έκανε πάντως δημοψήφισμα ανάμεσα στο λαό. Το ΟΧΙ το είπε ο τότε ηγέτης του Ελληνικού κράτους, Ιωάννης Μεταξάς, χωρίς μάλιστα να το σκεφτεί καθόλου!

Ο Εμμανουέλε Γκράτσι, πρέσβης της Ιταλίας στην Ελλάδας το 1940, γράφει στο βιβλίο του: "Η αρχή του τέλους - η επιχείρηση κατά της Ελλάδος", για εκείνη τη νύχτα:
"Δέκα λεπτά πριν από τις 3 της νύχτας της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο στρατιωτικός μου ακόλουθος, ο διερμηνέας μου και εγώ, φθάσαμε στην καγκελόπορτα μιας μικρής οικίας στην Κηφισιά, όπου έμενε ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος. Στον φρουρό της οικίας είπα ότι επιθυμώ να δω τον Πρωθυπουργό για κάτι πολύ επείγον. Ο φρουρός άρχισε να κτυπά το κουδούνι του εσωτερικού της οικίας, αλλά δεν ελάμβανε καμίαν απάντηση. Διερωτήθηκα εάν ήτο δυνατόν μια πρωθυπουργική κατοικία να μην απαντά αμέσως. Γιατί εγώ είχα εντολή να παραδώσω το τελεσίγραφο στις 3 π.μ. ακριβώς, της 28/10/1940, λόγω Δε της προσπάθειας μου να ακουσθεί το κουδούνι και να ανοίξει η πόρτα, η ώρα είχε ήδη φθάσει 3. Επιτέλους το κουδούνισμα ξύπνησε τον ίδιο τον Μεταξά, που έκαμε την εμφάνισή του σε μια μικρή πλαϊνή πόρτα και αναγνωρίζοντάς με, με άφησε να περάσω. Ο Μεταξάς φορούσε μια μάλλινη ρόμπα, από τον γιακά της οποίας φαινόταν ένα μετριότατο βαμβακερό νηκτικό. Μου έσφιξε το χέρι και με έβαλε να καθίσω σε ένα μικρό φτωχικό σαλόνι του σπιτιού. Μόλις καθίσαμε, και επειδή η ώρα ήταν λίγα λεπτά μετά τις 3, του είπα αμέσως ότι η Κυβέρνησης μου, μου είχε αναθέσει να το εγχειρίσω προσωπικά ένα κείμενο, που δεν ήτο τίποτε άλλο, παρά το τελεσίγραφο της Ιταλίας προς την Ελλάδα, με το οποίον η Ιταλική Κυβέρνηση απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση των στρατευμάτων της στον Ελληνικό χώρο, από τις 6 π.μ. της 28/10/1940. Ο Μεταξάς άρχισε να το διαβάζει. Μέσα από τα γυαλιά του, έβλεπα τα μάτια του να βουρκώνουν. Όταν τελείωσε την ανάγνωση με κοίταξε κατά πρόσωπο, και με φωνή λυπημένη αλά σταθερή μου είπε: "Alors c'est la guerre." (Έχουμε πόλεμο λοιπόν).

Στην πραγματικότητα δηλαδή, αν πιστέψουμε στα γραφόμενα του Γκράτσι, ο Ιωάννης Μεταξάς δεν είπε ποτέ κατά λέξη «ΟΧΙ». Αρνούμενος να δεχτεί αυτό που του πρώτεινε ο Ιταλός πρέσβης απάντησε:

- «Έχουμε πόλεμο λοιπόν»!
Στην συνάντηση αυτή, κατά την θυγατέρα του Μεταξά, ακολούθησε και η εξής στιχομυθία που ο Γκράτσι δεν την αναφέρει:

- Γκράτσι: Pas necessaire, mon excellence (όχι απαραίτητα εξοχότατε)

- Μεταξάς: Non, c'est necessaire (όχι, είναι απαραίτητο)

- Και συνεχίζει ο Γκράτσι στο βιβλίο του. "Με συνόδευσε στην έξοδο υπηρεσίας από την οποία είχα μπεί και όταν ήμασταν στο κατώφλι μου είπε:

- "Vous etes le plus forts" (είσθε οι πιο ισχυροί).

Και ο Γράτσι συνεχίζει: "Με την σειρά μου δεν ήξερα τι να απαντήσω στα λόγια αυτά και στην βαθιά λύπη που τα δονούσε. Νομίζω δεν υπάρχει άνθρωπος στον κόσμο, ο οποίος μια τουλάχιστο φορά στην ζωή του, να μην αισθάνθηκε απέχθεια για το επάγγελμά του. Αν στη μακρά σταδιοδρομία μου στην υπηρεσία του κράτους υπήρξε ποτέ μια στιγμή κατά την οποία εμίσησα το δικό μου, μια στιγμή κατά την οποίαν το καθήκον του αξιώματος μου μου φάνηκε σταυρός και όχι μόνο θλιβερός, αλλά και ταπεινωτικός, η στιγμή αυτή ήταν όταν άκουσα εκείνα τα αποκαρδιωμένα λόγια που πρόφερε ο πρεσβύτης εκείνος, που είχε καταναλώσει ολόκληρη τη ζωή του αγωνιζόμενος και υποφέροντας για την χώρα του και που, και κατά την υπέρτατη εκείνη στιγμή, προτιμούσε να διαλέξει για την πατρίδα του το δρόμο της θυσίας και όχι το δρόμο της ατιμώσεως. Υποκλίθηκα μπροστά του με τον βαθύτερο σεβασμό και βγήκα από το σπίτι του".

Ο Μεταξάς στο προσωπικό του ημερολόγιο περιγράφει τηλεγραφικά τη συνάντηση του αυτήν με τον πρέσβη της Ιταλίας:

28 Οκτωβρίου Δευτέρα
"Νύχτα στις 3 με ξυπνούν. Ερχεται ο Γκράτσι - Πόλεμος - Ζητώ Νικολούδη Μαυρουδή - Αναφέρω Βασιλέα - Καλώ Πάλαιρετ και ζητώ βοήθειαν Αγγλίας - Κατεβαίνω στις 5 - Υπουργικόν Συμβούλιον - Ολοι πιστοί και Μαυρουδής - Ολοι πλήν Κύρου - Βασιλέυς περιφορά μαζί του - Φανατισμός του λαού αφάνταστος - Μάχαι στα σύνορα Ηπείρου - Βομβαρδισμοί - Σειρήνες - Αρχίζουμε και τακτοποιούμεθα - ο Θεός βοηθός !!!"

Στη συνέχεια του ημερολογίου του, αναφέρεται το ακόλουθο διάγγελμα προς τον Ελληνικό λαό:
Διάγγελμα του Πρωθυπουργού προς τον Ελληνικόν Λαόν
- 28 Οκτωβρίου 1940

"Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν δια την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της. Μολονότι ετηρήσαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και ίσην προς όλους, η Ιταλία, μη αναγνωρίζουσα, εις ημάς το δικαίωμα να ζώμεν ως ελεύθεροι Έλληνες, μου εζήτησε σήμερον την 3ην πρωινήν την παράδοσιν τμημάτων του εθνικού εδάφους, κατά την ιδίαν αυτής βούλησιν και μου ανεκοίνωσε, ότι προς κατάληψιν αυτών, η κίνησης των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην πρωινήν. Απήντησα είς τον Ιταλόν Πρέσβυν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ'εαυτό και τον τρόπον με τον οποίο γίνεται τούτο ως κύρηξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος. Τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλο το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον. Αγώνισθήτε δια την πατρίδα, τας γυναίκας και τα παιδιά σας και τας ιεράς μας παραδόσεις.
Νυν υπέρ πάντων ο αγών
".

Και ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών διακόπτει τις εκπομπές του και μεταδίδει: "Εδώ Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών. Έκτακτον ανακοινωθέν: Η Ελλάς από της 6ης πρωινής της σήμερον ευρίσκεται εις εμπόλεμον κατάστασιν προς την Ιταλίαν. Ο στρατός μας αμύνεται του Πάτριου εδάφους. Ζήτω το Έθνος".

Η απόφαση του Ιωάννη Μεταξά να κρατηθεί στο ύψος των περιστάσεων και να μην ενδώσει στις Ιταλικές απειλές, αποκτά ακόμα περισσότερη αξία, αν αναλογιστεί κάποιος τους δεσμούς που είχε ο Μεταξάς με την Γερμανία...

8 σχόλια:

Κωσταντίνος είπε...

Ο κόσμος δυσκολεύετε να εμβαθύνει στα θέματα του 1940, κάτι λογικό για τους πολίτες αλλά οι ιστορικοί δεν θα έπρεπε να αποκρύβουν την αλήθεια. Κανείς λαός δεν ρωτήθηκε και κανείς λαός δεν απάντησε εκείνο το βράδυ. Όπως και κανείς βασιλιάς, κανείς Άγγλος και κανείς Γερμανός. Το όχι το είπε ο Μεταξάς και κανείς άλλος.

Φυσικά ο Μεταξάς αναγκάστηκε, όταν έρχονται και σου λένε "ή παραδίδεσαι ή πας σε πόλεμο με έναν ανώτερο εχθρό" κάθε απάντηση δίνεται με βαριά καρδιά. Ο Μεταξάς δεν ήταν ποτέ υπέρ του πολέμου, είχε όμως την ευφυία να προετοιμάζει για πόλεμο από το 1936 που ανέλαβε την εξουσία. Έδειξε υπερβάλλοντα ζήλο να τον αποφύγει αποκρύβοντας τον τορπιλισμό της Έλλης. Αρνήθηκε την αγγλική παρουσία στην Ελλάδα πριν τον πόλεμο για να αποφύγει την αντίδραση της Γερμανίας. Την απέφυγε και μετά την επίθεση των Ιταλών αναγνωρίζοντας ότι η δύναμη που θα έστελναν οι Άγγλοι δεν ήταν ικανή να βοηθήσει εναντίον των Ιταλών αλλά θα προκαλούσε τους Γερμανούς να εισβάλλουν. Και ο Μεταξάς είπε όχι επειδή ήξερε ότι οποιαδήποτε άλλη απάντηση θα δίχαζε την Ελλάδα, θα οδηγούσε πίσω στις μέρες του '20.

Όλα αυτά δεν κάνουν πιο μικρό το όχι του όμως. Αντιθέτως, δείχνουν την ευφυία και τον πατριωτισμό ενός μεγάλου Έλληνα, πιθανότατα του μεγαλύτερου ηγέτη της Ελλάδος στον 20ο αιώνα. Η ιστορία, όσο και αν παραχαράσσεται βάναυσα τα τελευταία λίγα χρόνια, στο τέλος θα τον δικαιώσει.

Anonymous είπε...

Κανένας δε ρώτησε το λαό (αν υπήρχε τέτοια δυνατότητα σίγουρα και ο λαός θα έλεγε ΟΧΙ).

Πολύ σωστά λες ότι δεν τέθηκε θέμα δημοψηφίσματος.

Το μόνο ΟΧΙ που βγήκε από δημοψήφισμα ήταν το 2004 από τους Έλληνες της Κύπρου. Και δεν ήταν ΟΧΙ ενάντια στους Ιταλούς αλλά ενάντια στα Αγγλοαμερικανικά και Τουρκικά σχέδια και συμφέροντα.

ΦΙΛΗΜΩΝ είπε...

ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΠΕ Ο ΛΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΤΑΞΑ ΤΟ 1916 ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ? ΤΟ ΡΩΤΑΩ ΓΙΑΤΙ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΤΟ ΑΚΟΥΣΑ.

Andkand είπε...

@Κωνσυαντίνος. Συμφωνώ με όλα όσα γράφεις...

@ Ανώνυμος. Σωστό! Κανείς δεν ρώτησε το λαό το 1940, αν και είμαι σίγουρος τι θα απαντούσε (το απέδιξε λίγο αργότερα στα πεδία της μάχης). Στην Κύπρο έκαναν το λάθος να ρωτήσουν το λαό αλλά δεν νομίζω να το ξανακάνουν...

@Φιλήμων. Τι είπε ο Λαζόπουλος; (Μην θεωρείς δεδομένο ότι όλοι κρεμόμαστε απο τα χείλη του Λάκη...) ;)

Anonymous είπε...

Ο Λαζόπουλος είπε στην εκπομπή του ότι ο Μεταξας παρέδωσε το Οχυρό Ρουπελ χωρίς μάχη στους Γερμανους.

Andkand είπε...

@ανώνυμος. Ναι, είναι αλήθεια! Το έκανε αυτό. Παρέδωσε το οχυρό Ρούπελ (γνωστό και ως γραμμή Μεταξά, αφού αυτός το έφτιαξε) στις δυνάμεις του άξονα μετά από εντολή του Βασιλιά!

Αντιγράφω από την Wikipedia: Στις 26 Μαΐου του 1916 οι δυνάμεις του Άξονα επιτέθηκαν εναντίον του οχυρού Ρούπελ στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Ο Μεταξάς, ύστερα από πιέσεις στον Βασιλιά, έδωσε εντολή να παραδοθεί το οχυρό χωρίς αντίσταση. Για τη στάση του αυτή επικρίθηκε πολλές φορές και χαρακτηρίστηκε από τους πολιτικούς του αντιπάλους ως «αρχιπροδότης».
Α Παγκόσμιος Πόλεμος: Στις 26 Μαϊου 1916 το οχυρό παραδόθηκε κατόπιν διαταγών από το Υπουργείο Στρατιωτικών, πριν η Ελλάδα επισήμως, εισέλθει στον πόλεμο.

Ο Λαζόπουλος και οι επικριτές του Μεταξά, όμως δεν λένε ούτε τα ακόλουθα (αντιγράφω και πάλι από την Wikipedia:
1. Το 1912, λίγο πριν την έκρηξη του πρώτου Βαλκανικού πολέμου, ο Βενιζέλος έστειλε τον Μεταξά στη Σόφια για να διαπραγματευτεί τη στρατιωτική συνθήκη μεταξύ της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Στις 5 Οκτωβρίου η συνθήκη είχε υπογραφεί. Μετά την υπογραφή της συνθήκης αναχώρησε για το Βελιγράδι και τέλος στις 17 Οκτωβρίου έφτασε στη Λάρισα όπου είχε εγκατασταθεί το Γενικό Επιτελείο. Ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν τέταρτος στην ιεραρχία του επιτελείου αλλά μπορεί να θεωρηθεί ως ο εγκέφαλός του. Συμμετείχε σε όλες τις μάχες του πρώτου Βαλκανικού πολέμου ενώ μαζί με τον Δουσμάνη διαπραγματεύτηκε την παράδοση της Θεσσαλονίκης από τον Ταξίν πασά.

2. Όμως στις 16 Ιανουαρίου του 1913 ο Μεταξάς ανακλήθηκε από την κυβέρνηση και στάλθηκε αμέσως στην Ήπειρο όπου ο στρατός αντιμετώπιζε προβλήματα. Θεωρείται ο εμπνευστής και ο δημιουργός του σχεδίου κατάληψης του Μπιζανίου, που περιέλαβε τον μεγαλύτερο μέχρι τότε βομβαρδισμό της ιστορίας, ενώ ήταν και αντιπρόσωπος των Ελλήνων στην παράδοση των Ιωαννίνων.

Κωνσταντίνος είπε...

Πράγματι, τον ίδιο υπερβάλλοντα ζήλο που ανέφερα για τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο ο Μεταξάς είχε δείξει και στον 1ο. Θυσίασε το Ρούπελ για να κρατήσει την Ελλάδα εκτός πολέμου, το οποίο ήταν απόφαση και της τότε κυβέρνησης βασιλοφρόνων, η οποία ανατράπηκε λίγους μήνες αργότερα από τους συμμάχους. Κανείς δεν λέει ότι ο Μεταξάς είχε το αλάθητο αλλά για να γίνουν κατανοητές οι πράξεις του πρέπει να λαμβάνετε και υπόψη η σταθερή προσήλωση του εναντίον της εισόδου της Ελλάδας στους πολέμους της εποχής, και η πίστη του ότι οποιαδήποτε επίθεση στην Τουρκία, μια από τις πραγματικά λίγες χώρες που στήριξαν τον άξονα και ο λόγος για τον οποίο οι Βενιζελικοί ήθελαν την είσοδο στον πόλεμο, δεν είχε την παραμικρή ελπίδα επιτυχίας.

Anonymous είπε...

Εχω την εντύπωση ότι η παράδση των οχυρών Ρούπελ στους Γερμανούς δεν έγινε από τον Μεταξά, που πέθανε από λοίμωξη (λέγεται ότι δηλητηριάστηκε από άγγλο γιατρό που φέρανε από την Κρήτη) αλλά επί Κορυζή. Η συνθηκολόγηση υπεγράφη από τον Τσολάκογλου, όταν κάθε περαιτέρω αντίσταση ήταν μάταιη και πολυαίμακτη για μας.
Το καθεστώς Μεταξά προέβλεπε, όπως μαρτυρούν πλείστα γεγονότα, άμυνα στους Ιταλούς στην γραμμή Αράχθου, κάπου μεταξύ Άρτας Αιτωλοακαρνανίας. Το ότι ο αγώνας ξεκίνησε από το Καλπάκι οφείλεται στην ανυπακοη του Διοιηκητή της 8ης Μεραρχίας Κατσιμήτρο, στην όρμή του αποσπάσματος Πίνδου του Δαβάκη που ξεκίνησε τον αγώνα χωρίς επίσημη διαταγή, στον Σουλιώτη ταγματάρχη του Πυροβολικού Κωστάκη με τις βολές του, που οι Ιταλοί νόμιζαν ότι έχουν να κάνουν με άλλου νέου τύπου κανόνια ΑΛΛΑ ΚΥΡΙΑ στους χιλιάδες ανώνυμους πολεμιστές που έδωσαν τις ζωές τους για την Ελλάδα.
Το καθεστώς Μεταξά με τις διώξεις των Ελλήνων κομμουνιστών απλώς έθεσε τις βάσεις για τον ανελέητο εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε, όταν η υπόλοιπη Ευρώπη φρόντιζε τις πληγές της από τον πόλεμο. Μετάτρεψε στα ξερονήσια τους κομμουνιστές από σκυλα΄κια σε λύκους.
Τώρα τι απέδωσε το ελληνικό αίμα που έπεσε στην παγωμένη γης των ηπειρώτικων βουνών φάνηκε μετά, στο χάσιμο της Βορείου Ηπείρου, στην συμπεριφορά των Εγγλέζων στην Κύπρο, στην εκδίωξη των Ελλήνων από την Κων/λη κλπ, Αν μόνοι μας δεν καταλάβουμε τι συμφέρει τον τόπο μην περιμένουμε οι άλλοι να μας ευσπλαχνιστούν.